 |
| Tak zwany "Big Ben", czyli wieża Elizabeth Tower (zdjęcie własne) |
BIG BEN. Choć zwyczajowo nazywana jest tak wieża zegarowa, to w rzeczywistości Big Benem jest dzwon bijący w tej wieży. Ale! To nie jest jego nazwa właściwa, a jedynie przydomek, bo oficjalne imię to Great Bell, czyli Wielki Dzwon.
Z nazwą Big Ben łącznie kojarzone są: wieża, zegar i dzwon. Są to składowe jednej z
najbardziej rozpoznawalnych ikon Londynu.
WIEŻA
ELIZABETH TOWER
Wieża jest jedną z trzech, jakie wyrastają z pięknego i okazałego Pałacu Westminsterskiego, który jest siedzibą izb brytyjskiego parlamentu (Houses of Parliament). W formie jaką możemy podziwiać dziś, powstał on w latach 1840-1870 po tym, jak w 1834 r. niemal całkowicie spłonął dawny pałac. Nowy został zaprojektowany w stylu neogotyckim przez Charlesa Barry’ego. Jednak to wizja jego pomocnika, którym był Augustus Pugin, stworzyła smukłą wieżę o wysokości 96 metrów.
Do dzwonu prowadzą 334
schody i dodatkowe 55 na sam szczyt do wieżyczki Ayrton Light, która
jest oświetlona, gdy po zmroku obraduje któraś z izb parlamentu.
 |
| Ayrton Light to białe światło w najwyższej części Elizabeth Tower (autor: Angelina Archer, źródło: domena publiczna) |
U podstawy wieży jest tzw. pokój więźniów, do którego trafiali posłowie Izby Gmin nieprzestrzegający regulaminu posiedzeń. Tradycja używania takiego pokoju w parlamencie, choć trwała od XV w., jest już wymarła.
W 2012 roku Wieża Zegarowa (Clock Tower) została przemianowana na Elizabeth Tower z okazji Diamentowego Jubileuszu Królowej Elżbiety II.
Remont przeprowadzony od 2017 do 2022 r. był najobszerniejszą konserwacją w historii
wieży, co chroni ją dla przyszłych pokoleń.
 |
| Tak zwany "Big Ben" , czyli Elizabeth Tower podczas remontu (zdjęcie własne) |
ZEGAR
GREAT CLOCK
Zamierzeniem projektanta Barry’ego był największy na świecie zegar wieżowy z kurantem. Natomiast królewski astronom Sir George Airy wymagał, aby był najdokładniejszym zegarem wieżowym na świecie. Miał wybijać każdą godzinę z dokładnością co do jednej sekundy. Było to ogromnym wyzwaniem w czasach, gdy godziny w dużej mierze określało się na podstawie pozycji słońca. Najdokładniejsze chronometry w kraju były w Obserwatorium Astronomicznym w Greenwich. Stamtąd zatem przesyłano informację o czasie do wieży w Pałacu Westminsterskim za pomocą telegrafu.
Dookoła wieży są 4 tarcze zegara, każda o średnicy 7 metrów. Wskazówka
godzinowa ma długość 2,7 m, a minutowa 4,2 m. Każda tarcza składa się z 324
kawałków szkła opalowego osadzonego w żeliwnej ramie.
Obecny remont jest okazją do
powrotu do pierwotnej kolorystyki. Elementy tarczy - cyfry i wskazówki powracają do koloru pruskiego błękitu (ciemnoniebieskiego), zamiast czarnego, jak było to przez
ostatnie kilkadziesiąt lat.
 |
| Mycie tarczy zegarowej "Big Bena" w 2017 r. (źródło: domena publiczna) |
Prawidłowe odmierzanie czasu
przez zegar uzależnione jest od warunków atmosferycznych, jak wiatr czy opady oraz temperatura.
Aby był on niezwykle dokładny, odchyłki monitorowane są dziś komputerowo. Do ich
regulacji stosowana jest jednak dawna metoda, jaką jest… jeden pens. Dołożenie
monety na szczycie wahadła skutkuje tym, że zegar zyskuje 4/10 sekundy w ciągu 24
godzin. Niezwykła precyzja!
Żeliwne wahadło zegara ma
prawie 5 m długości i waży aż 5 ton.
Mechanizm nakręcany jest
ręcznie(!) - 3 razy w tygodniu po półtorej godziny.
 |
| Oryginalny, wciąż używany, wiktoriański mechanizm zegara (autor: Paulobrad, źródło: domena publiczna) |
Pomimo dokładnego
odmierzania czasu, Wielki Zegar ma w swojej historii opóźnienia powodowane np. dużymi opadami śniegu (co w Londynie jest rzadkością) albo, jak zdarzyło się
w 1949 r.: stado szpaków przysiadło na wskazówce minutowej i nie raczyło
odlecieć!
DZWON
GREAT BELL
Dzwon o oficjalnej nazwie Great
Bell został żartobliwie przezwany Big Benem, czyli Wielkim Benem od Głównego
Komisarza Robót, którym był wysoki mężczyzna Sir Benjamin Hall.
Jest dzwonem o tyle nietypowym,
że nie posiada serca, a dźwięk uwalnia się po uderzeniu w niego młotem od zewnątrz.
Pierwotnie serce było zamontowane, ale użyto je tylko do testowania
wytrzymałości oraz do sprawdzenia dźwięku, a później zostało usunięte.
Obecny Big Ben jest drugim dzwonem, jaki został stworzony dla zegarowej wieży Nowego Pałacu Westminsterskiego. Pierwszy, 16 tonowy Big Ben odlany z brązu oficjalnie nazwany był Royal Victoria. Niestety, pękł już podczas testów na dziedzińcu.
 |
| Przewóz drugiego Big Bena przez Most Westminster (Illustrated London News, 05.06.1858) |
Przetopiono go zatem na mniejszy o wysokości 2,26 m, a tym samym lżejszy, ważący 13,8 ton - obecnie istniejący. Dowieziony był na miejsce przez most Westminster powozem ciągniętym przez 16 białych koni.
Po raz pierwszy Big Ben zadźwięczał 11 lipca 1859 r. Niestety, w tym przypadku również nastąpiło pęknięcie w dwa miesiące później (małe, ale jednak istotne). Przez 4 lata dzwon milczał, aż wymyślono, by obrócić go wokół osi, aby młot (zmniejszony do 200 kg) uderzał w inne miejsce. Na wysokości kilku centymetrów nad pęknięciem wykrojono mały kwadrat, aby zatrzymać proces niszczenia.
Great Bell nie jest jedynym
dzwonem na wieży! Oprócz niego są 4 mniejsze, każdy o innej wielkości,
które wybijają kuranty co kwadrans. O pełnej godzinie to one grają melodię,
zanim rozbrzmi potężny dźwięk Big Bena. Przy bezwietrznej pogodzie powinien być
słyszalny w promieniu 8 km od wieży. Niestety, w dzisiejszych czasach, kiedy ruch uliczny jest hałaśliwy, dźwięk nie niesie się tak daleko.
Oto wybijanie pełnej godziny przez dzwony na wieży Elizabeth Tower:
Warto polubić profil
Nietypowy Londyn na Facebooku (<- kliknij link)
gdzie jest jeszcze więcej ciekawostek!
-----------------------------------
Główne
źródła informacji:
1. Strona internetowa UK Parliament https://www.parliament.uk/ (dostęp 10.02.2021)
2. Dickon Love Big Ben & the Palace of Westminster (przedruki artykułów
dotyczących Big Benów z tygodnika Illustrated
London News z 1956 i 1958 r.), strona internetowa http://westminster.lovesguide.com/ (dostęp 10.02.2021)